गैर-निवासी नेपालीहरु कस्ता छौँ त?
परदेशी हौँ विदेशी,लाहुरे-कामले
चिनिन्छौँ है पराया,ग़ैर-नामले?
स्वदेशमा केको कमि?छैन-अनुकुल?
प्रगति र प्रक्रिया झन्,किन प्रतिकूल?कोही तीसौँ-वर्षदेखि,विदेश बसेका छन् !
परिवार,छोरा-छोरी,नाम राखेका छन्!
विदेशीको साथलागी,विदेशी झैँ गर्छन्!
भर्खर् आउने नेपालीलाई माया दिने गर्छन् !
छोरा-छोरी ठूला भए,अर्कै हुन्छ सोच !
जतिसुकै सँस्कार पनि,कमी हुने,जोख!
एक-दुई-सँस्था,समाजको-प्रेम,सेवा गर्छन्
कहीले काँही,वर्ष-दिन्मा,नेपाल घुम्न जान्छन्!
सर्कारले स्वागत गर्छ,सम्मान मिली हाल्छ
फूर्सतमा सस्तो सामान,सबले किनी हाल्छ!
दसैँ पनि पर्छ तिथी,टिका टालो लायो!
भोज-भतेर्,मिल्यो भने मन्त्री भेट्न पायो!
गरिवी छ,देश्को-कुरा?वाइन खादैँ गरने?
हिजो रस्सा-जापान्मा,भोलि त्यहिँ झरने?
पशुपति-देवघाटमा-ऐर्पोर्टमा पापा!
काम गरुँ,कुरा हैन!पूगी सक्यो बाबा!
अस्पताल बनेँ कहिँ? जनताले पायो?
शिक्षा-लगानीमा कहिँ?कसले ब्याज खायो?
'हाइवे'-हेर सयौँ वर्ष उस्तै देख्छु म त !
जेठा,माइला,कान्छा आँटु!मिली आइज-लु त!
प्राय जसो आमा-बाको,यौटै हुन्छ कुरा!
'देश-बनोस्,केही गरोस्-जाउ बाबू-उता'!
आमा-बाउले,कसरी र कति दु:ख गरे!
सिकिआउ 'समर'-मा,स्मरण पनि हुने!बोली शिस्ठ हुन्छ तिन्को,बिनम्र छ चाल!
कैले काँही 'पार्टी' आउछन्,सोध्छन् हाल्चाल!
व्यवसाय,जिम्मेवारी खूबै - दानीहरु!
विशिस्ठको श्रेणी मद्धे पर्छन् यिनीहरु !
नबिर्स,धेरै यस्ता पनि छन् है!
विदेशी झैँ आफू ठान्छन्,तर हानी-बानी!
राजनीति-कूटनिती,नेपालकै बानी!
खूट्टा तान्ने प्रब्रित्ती,विचारमा कम!
खान रक्सी पायो-पूग्यो!भात-आलू-दम!
निस्की हाल्छ असभ्यता,जंगली पारा
हूल्-दँगा,भेट हुँदा,विरोधको नारा!
हामी सबको संघ-संस्था,नाइके चाँही-'म'!
नाम हेर्दा 'डाँ'-लेख्छन्,क,ख,ग,घ-न!
छुट्टा-छुट्टै बसेका छन्,काँग्रेस-एमाले!
माओ-होकी? दर्बारको? आफ्नै गाँउले!
यस्मा छ की? त्यस्मा छ? थूक्क,मसिने!
ठूलै-ठाँउमा छ रे त्यो!मान्छे-मिसिने?
आदिवासी, जनजाति, महिलाको हक
दलित र अपाँङ्गको किन छैन? धक?
ठूलो-सानो को हो अब?को पो?सबै आयो?
साधन र श्रोत कम, कल्ले पैले खायो?
फुर्सतमा ताश,चिया,नारी-भान्छामै !
कुरा उही सार-छैन,बानी-जान्छ?खै?
गिज्-गिजे राजनीति,नेता-साहुको!
आफ्नै मामा-काकाको, ब्यापार बाउको!
आ-आफ्नै-मा रमाइलो,अरु चाहिन्न!
हाम्रै 'ब्लाक-लेबल' छ,अरु खाइन्न!
जागिर-पनि राम्रो छ,जाने डर् छैन!
नेपालमा के नै छ र?अब गईन्न!
जन-जाती यहाँ पनि उस्तै गति-बिधी
बाहुन्,नेवार्,सेर्पा म त!के छ तेरो निति?
'कति वर्ष भयो आको?'-म हुँ ग्याँङ-लिडर?
खुट्टा काप्नुँ हुन्न है,बनौँ हामी निडर!
खिल्ली उड्नु उडेको छ,सत्ता खेल जस्तै
दुईचार जना राम्रा हुन्छन्,अरु जान्छन् फस्तै!
हाम्रै नाता त्यहाँ पनि, नेता हुन पुगे
थाछ? ठूलो योजना त मामा-बाले लगे!
दु:ख गरी नेपाँलाँ-घर जोडेका छन्!
कपाल चाँही दायाँ-वायाँ,मुडेका छन्!
जात्रै पिच्छे-पार्टीमा,हल्ला सुनिन्छ!
खै के भन्ने यिनलाई?'एन.आर.'-भनिन्छ?*
समन्वय-परिषद,संघ-बद्वता
योग-मेल,हुनुपर्ने,छैन एकता !
सामंजस्य देख्दाखेरी,भित्र जातीय!
कुरै सुन्दा लाज लाग्ने!पूरै-प्रान्तीय!
दिन भरी काम गर्यो,साहु रिझिन्छ!
गुन्डा जस्तो बानी छोड,जन-चिढिन्छ?
गर्न धेरै बाँकी छ है,शान्ति-ल्याउ साँझ!
नेपालको गुट-बन्दी,नेपालमै राख!
दुई-चार धन्दा नेपालमा,गरी बसेका छन्!
आफू-लाई के फाइदा छ?खूबै जुटेका छन्!
राहदानी दुई-चार-वटा सँगै राखेका छन्!
लगानी र भ्रस्टाचारमा,थूक्क!फसेका झन्!
पैसो मात्रै ठूलो ठान्ने,आफू निकै जाति
'मेरो लट्ठी मेरै भैँसी'-को छन् हामी माथि?
'डेमोक्र्याट र रिपब्लिकन' मेरा साथीहरु
नेपालमा कुन चाँही पार्टी?भन्नुस् के गरुँ?
धेरै जना मजदूर,मालिक-ब्यापारी
पूंजी-पति धरै कम्,साहु-सहकारी!
हुन्डी-खेल्छन् धनको,डलर-तिम्रो देश?
ढुकुटी र 'म्यारेज'का-उही दाउपेच!
कहीले काँही कलाकार नेपालबाट आउँछन्
पाए यतै बस्छन्,कि त 'ग्रीन-कार्ड'छाप्छन्!
'लटरिमा'-परी हाल्छ?दुई-चार डलर् थाप्छन्
पूलिश आयो यता-बाट-उता तिर भाग्छन्!
नेपालैमा डलर् राख्न,पाइन्छ-पाईन्न?
'फोर-ओ-वन' -खै के भन्छन्?खाइन्छ,खाइन्न?
लगानी र पैठारीको के छ?लेखा-जोखा?
सिकौँ,अर्थ-कानून हो!बस्यौँ-सोझा-भोका!
संविधान बन्दा मेरो,हक हुन्छ हुन्न?
सरकारले-रक्षा धन,गर्छ-गर्दैन?
व्यवसाय जोखिम भए-लगानी भित्रिन्छ?
जीवन भरी कमाएको,कठै!रित्तिन्छ!
उन्नति र प्रगतिमा,नेपालीको हित
माँग्दा-माँग्दै जीवन गो,माँगौ कति सित?
परिवर्तन-अखण्डता,राष्ट्र-एकता!
आज तिमी यता छौ,भोली खोइ कता?
अब के गर्दा सबै(सँघ-सँस्था)को राम्रो होला त?
साना हुन्थे सँघ-सँस्था,सानै थियो सोच
लाखौँ पुग्यौँ हामी अब,आर्कै जोस-होश!
संबिधान यहाँ-वहाँ,नयाँ बन्नु पर्छ!
नियम र प्रेम-साथ,सबले हिड्नुपर्छ!
बाटा अझै सानै छन् है-नेपालको छानो
स्वतन्त्रको देश यहाँ-किन सोच सानो?
'हाइवे हेर!' बने ठूलो-जन अटाउने
यताबाट-उताबाट,कती कुदाउने?
टोलै टोल्मा पैसा चढाउ,कसले नतिर्ने?
बाटो-लामो सजिलो होस्,को छ नछिर्ने?
समयैमा सफा हुन्छ,गति छेक्दैनौ!
साझा सँविधान्,किन छिट्टै लेख्दैनौ?
बीस-छत्तीस-'व्हिलर' पनि,कुद्छ यही बाटो
हिउँ,पानी-पर्दा देख्यौ,खै त धूलो-माटो?
'बाइक','कार',सबै ब्यस्थ-न कोइ जिस्कन्छ?
यौटा छिर्ने सडक छ,अर्को निस्कन्छ!
'वन-वे-हाइवे',पूर्व-पश्चिम सबै उस्तै छन्!
यौटा बुझे पछीलाई अर्को जस्तै छन्!
ठाँउ-ठाँउ विश्राम घर,प्यास-भोकले!
थाक्यौ?लामो बाटो छ है!हिँड होशले!
ढिलो जाने मन भए,दाँया बस है!
चाँडो,लामो बाटो-वाँया,बत्ती बाल खै?
गाडीबाट फोहर फ्याँकु?कहीले नभन!
सेता-सेता बकूल्लाको माछा नबन
असारमा पानी पर्छ,रोकिँदैन फेरि
समयको माँगलाई,कुर्छो?हेरी हेरी?
ध्येय-विन्दु,सफरमा भिन्दा-भिन्दै हुन्छन्!
अगुवाले बाटो हगे,पछी आफैँ पुच्छन्!
हिमालमा पानी पर्दा,खोला नाला बग्छन्
यौटा भीर झर्यो भने-गण्डकीमा पुग्छ्न्!
अर्को तिर झर्ने नदी कर्णालीमा झर्छन्
जुनै बाटो लिए पनि समुद्रमै खस्छन्!
सँग्रहालय बन्नु पर्छ,पूजा गर्ने ठाउँ
झाकिँ,लूगा,बास्तु-कला,दर्शन होस् गाउँ!
हाम्रा धर्म-ग्रन्थ आस्था,प्रसारिनु पर्छ
भाषा-भाव यूवालाई चाँडै दिनु पर्छ!
मिलेमतो-बिचारले सँघ-लानु पर्छ!
सँगै खेती गरिवरी,मिली खानु पर्छ!
मिल्ने कुरा छँदै छैन,आफ्नै ठूलो 'ग्याँग',
पाट्-पूट,थिच्-थाच्-यौटै मूलो-ड्याँग?
मन्दिर खै?गुम्बा काहाँ?तिम्रो पूजा-आजा?
आस्था तिम्रो साझा राख,सधैँ है ताजा!
हिन्दू-बन,बुद्ध-भन,प्यार बढाउ!
लोसार र तीज अझै,त्योहार मनाउ!
देउसी-भैली सबको भलो समादर गर
मीठा मीठा गीत गाउँ,गाउँ-जाउँ घर!
नीति सबै हाम्रा लागी,समान हुनुपर्छ,
त्यो त हाम्रै साधन,स्रोत,क्षमताले हुन्छ!
नागरिक पत्र किन्यौ?हिजो के नै थियौ?
नेपाललाई कति दियौ?कती चाँही लियौ?
'हो हजुर्,जी हजुर्-लाल्मोहर लिनोस्!
मेरै भाई-भतिजालाई,सचिवमा दिनुस्?
हाम्रा मन्त्री तिनै हुन् रे!भित्री कुरा सुन!'
लौ है नेपाली हो!उठ!जाग!बुझ!भन!
छाला ओड्यो भन्दैमा,चाम्रा हुन्नन् सबै!
बाहिर बस्यो भन्दैमा,राम्रा हुन्नन् सधैँ!
विचार र मान्यताको,प्रशँसक बन!
समाज र सभ्यता त-तिम्रै हो नि धन!
'कुरा सुन्दा निकै,आहा!चिया-चुरोट खायो,
दुइ-चार्-जाना मिले भने,गीत पनि गायो!
बैठकमा फोटो-खिच्यो,गाँउ-गोल-बार्ता!
नाम कस्को राख्ने भन?बल्ल हुन्छ-जात्रा!'
जे काम् गर,अगाडि चाहीँ-देश नबिर्स है?
धेरै काम बाँकी गर्न,दोहोरो-नसिर्ज है?
सबै जना योउटै ब्यापार्?योउटै-काम किन?
कसले गर्छ-काम राम्रो? जरुरी छ,चिन!
अलि अलि काम गर्यो,ठूलो भन्ने बानी!
घर्-घरै पुगी सके?हिमालको पानी?
बत्ती-बले आँगनमा?बाटा पूगे घर?
जब पूर्ण-सिक्षा मिल्छ,अनि कुरा गर!
हात-देउ,हात-लेउ मिलिमिली बस!
काम सबै राम्रा गर्छन्,बाँड तिम्रो जस!
समाजमा उदारता-काम गर्ने कालू!
जीवनमा-मित्र-शत्रु?मकै खाने भालू!
------------
कोही आयौँ एकै चोटि,कोही बिस्तारै!
काम गर्छौँ मरि-मरी,चिन्ता बिर्सेरै!
जति-सुकै सहर् मा,अझै-गाँउले
सिधा-साधा जीवन छ,नाच्ने-गाँउने!
सयौँ वर्ष भयो तर,उही स्वरुप!
हामी पनि भुटानी हौँ,देश-अर्को-रुप
हज्जारमा आएका छौँ,तर यो देश!
स्वागतले-स्वत्रन्त्र छ,जस्तै परिवेश!
अमेरिकी-क्यानडा,चीली-चाइनाको
लन्डन-छौँ,स्विजर्ल्यान्-धेरै कोलोम्बो!
जापानमा,युरोपमा,अफ्रिकामा पनि!
अस्ट्रेलिया,सिँगापूर नेपालीको धनी!
नेपाल हो स्वर्ग-भुमी,ईछ्या मात्रै गर!
विश्व घुम्यौँ?कहाँ छैनौँ?नेपालीको घर!
सबै जना मिल्यौँ भने,बन्छ यहाँ-वहाँ
स्वर्गै बन्छ मन मिले,जहाँ बस्यौ त्यहाँ!
मीठा-मीठा सपना छन्,साथी-भाइको
लाखौं खर्च गरेरै नि,विदेश लागियो!
जसो-तसो टरी-जाला,मिली निकासी,
नेपालीको सेवा-गरौँ,गैर-निवासी!
-अनन्तगोपाल रिसाल [3/13/2010 Tuesday]
{*NR=Non-Representative,Not-Respected,Narrowly Reprehended }
No comments:
Post a Comment