पानी मिसिएको या नमिसिएको दुध फाटेपछी मात्र छेना भनिन्छ! दुधमा ८०% भन्दा पानी भएकै हुनु पर्छ नत्र दुधको प्रोटिन-पौष्त्टिक गुणलाई पुश्टी गर्न सकिन्न! अब शुद्ध दुधमा कति प्रतिशत पानी हुनु पर्छ त भन्ने कुरा शुद्ध दुध खानेले मात्रै थाहा पाउँछ, या प्राणी अनुसारको बैज्ञानिक दुग्ध-प्रसोधित-प्रामाणिक यन्त्रको आविस्कार भएको छ भने मात्र थाहा हुन्छ! ! गाँउघरमा दुध दोएपछी छान्ने र ठेकिमा लागेको दुधलाई धोएर मिसाउने चलन छ! 'मौरीमा लागेको नौनी पनि निकाल्नु पर्छ'-भन्ने लोक किंवदन्ती पनि त छ नी! 'शुद्ध दुध खान त-बाच्छो भएर जन्मनु पर्छ' - भन्ने कुराहरु कति हाम्रै सहरहरुमा सुनिन्छन्! कहिँ दुधलाई जानी जानी फटाएरै अन्य मीठा मीठा परिकान्न बन्दछन्! दुध घरको धाइ-आमाको, आफ्नै-आमाको हो की, पहाडमा गाईको, हिमालमा चौरीको हो की तराईमा भैँसीको र त्यसको बिभिन्न उद्देश्य र प्रयोजनको बारेमा पनि कुरा गर्नु पर्ने हुन्छ! दुधको क्रय-विक्रयबाट बचेको पैसाले घाँस पराल कुँडो किन्ने हो कि? बुढाबुढीको, केटाकेटी र रोगीहरुको स्वास्थका लागि प्रयोग गरिने हो कि? 
विदेशी भूमी, कानून र समाज सेवा
माथिका सबै रह्यो नेपालको कुरा! अमेरिकामा दुधको सुद्धताको प्रश्न र कुरा नै हुँदैन भन्ने होईन किन भने यहाँ किसान, गोठाला र दुधका ब्यापारी र व्यबसायमा परीमार्जित,संशोधित मूल्याकन [FDA] सरकारले गरिसकेको छ! सरकारको नियम र कानूनलाई यथासक्य सँरक्षण गर्न-खाना तथा औषधी व्यवस्थापन समितिले नै गुण स्तर निर्धारण गर्ने भएकाले यहाँको विवाद ब्यगै नै छ! त्यसका लागि यहाँका सुधरिएको गाईको कुरा गर्नु पर्ने हुन्छ! राष्ट्रिय अर्थ व्यवस्थाको निकै प्रतिसत दुधसंग संवन्ध भएकाले यहाँको दुध दुने, गाई जन्माउने, स्याहार्ने, ख्वाउने र तीनको काम सकिए पछि जीवन समाप्त पार्ने - आफ्नै प्रक्रिया र पद्धति छ! हो, हामीलाई ती संम्पूर्ण कुराहरु कता कता खल्लो - नमीठो र स्वार्थी लाग्दछ! हामी प्रवासी नेपालीहरु थोरै भएपनि पारमार्थिक संस्कार लिएर आएका हुनाले अलि अस्वाभाविक लाग्नु लोक-दर्शनको आधार र विश्वासका कारण युक्ति-संगत छ!
क्षमा दान दया प्रेम सौहार्दता अतिथी सत्कार अनि उदारपनको स्वागत!
भनिन्छ - 'बलेको आगो त जो पनि ताप्न खोज्छ'! आथिती सेवाभावले दाउरा खोज्नु, स्याउला बटुलेर आगो बाल्नु, आँखा भरी धुँवै-धुवाँ लिएर, ढुँग्रो बनाएर, फोक्सो दुख्ने गरी फुक्नु र अन्त्यमा न्यानो आगोमा वरिपरि बसेर पारिवारिक कुराकारी, गीत संगित, साथी-भाइको खेलखाल, दिदि-बहिनी-दाजु-भाइको भेटघाट र मीठा खाना पकाएर मीठो तातो सुद्ध दुध खान-ख्वाउन पाउनु - के सजिलो छ र ? हाम्रो नेपाली संस्कारले त्यहि सिकाएको होईन र? यहाँको मानसिकता, निर्धारण शैली, मान्यता, मूल्यता र संस्कारमा फरक छ! यहाँ गाईलाई (हुन त सबैजसो प्राणीलाई प्रसोधित गरेर)-उपभोग्य बस्तु बनाइन्छन्! यहाँ आर्थिक सम्ब्रिद्धीलाई नै परमधेय मान्ने ब्यक्ति देखि लिएर - हैन हामीले कसरी, कस्तो हालतमा गाईलाई दु:खमा या सुखले - उस्को खुशीले दुध दोएका छौँ त?- भन्ने प्रश्न उठाउने धेरै जैविक, ईस्वरीय भाव, आत्म-जागरण भएका नागरिकहरु पनि छन्! 'गाईलाई रुवाएर, मारेर, कुटेर, लूटेर लिईएको दुध हामी खाँदैनौ! बरु अली बढी पैसा तिरेर राम्ररी सफा गरिएको, बाछ्छोको भाग कटाएर स्वेच्छाले दिने भए सम्मानले दोइएको दुध मात्र पिउँछौ!'
न्याय के हो त?
दुध फाटेको छ की फटाइएको छ, कति पानी मिसिएको छ की मिसाइएको छ - यो बैज्ञानिक युगमा त्यसका गुणस्तर यन्त्रहरु बन्दै या बनिसकेका छन्! यो विबादको निर्णायक न त गोठाला, न त दुध धनी, न गौशाला, न हाट बजार,न सँचार-साधन नै हुन्! ग्राहकहरुको मनसाय, राय या गोठ-संचालय पदाधिकारिका उत्तरदायित्वमा प्रश्न गर्ने अधिकार - खाना विशेषज्ञ या न्यायाधिशलाई मात्र छ! पाठकले यति चाँडै निर्णय गरेर- आफ्ना मन नपर्ने गाई, गौशाला, गोठालाको बदख्याईँ गरेर, लेखेर दंग पर्नु - दिवास्वप्न र तन्द्राबाट उठ्न नचाहनु हो! छिमेकीको झगडामा पूराना रीशको आगो ताप्नु हो ! अर्थात् अरु गोठाला नाइकेले पनि के सिक्नु पर्ने छ भने - यो विवादबाट सिक्ने, जान्ने, बैज्ञानिक प्रविधिको उपयोग गरेर सकेसम्म सजिलो संग गुणस्तरीय, स्वस्थकर, रस-पोशण-यूक्त दुधको उत्पादन गर्ने!
प्रवासी जीवनमा पनि फोहोर छ्याप्ने संस्कार!
बिद्वानहरु खोजीको, प्रमाण र उपायको कुराहरु समाजमा सबैलाई सम्मान गर्ने प्रकारले अनुसन्धान गर्छन् अनी विचार पुर्याएर, निस्पक्ष रुपले आफ्ना राय भन्छन्! ब्वक्तिगत रीस वा क्षूद्रताले संस्कारित गरेको आफ्नो अहंकारलाई दुईकौडीका पत्रकार, लेखक या साहित्यिक भनाउँदाहरु प्राय:जसो $१०० सदस्यताका आस्वासनकै भरमा समाजलाई भाँडने नमीठा फोहोर छ्यापी दिन्छन्! अगुआ, मार्ग-दर्शकहरु मूक-दर्शक हुनु हुन्न नत्र त्यसको गुण-दोष समाजमा सबै तिर फैलिन्छ! सके निश्पक्षताको आवाजको गुँजन हुनु पर्छ तर अन्याय, अपारदर्सी, अलोकतान्त्रिक या अल्पसंख्यकको अपमान त अवश्य हुन दिनु हुँदैन! नत्र त हतियार नबोक्ने गाईलाई जीवन भरसम्म अमृतै दिए पनि दुध दुहुन्जेल लुटछन्, दुध दुनसकेपछी - दुष्ट साहु र पासविक पूंजीवादीहरुले 'बर्गर भित्र ' राखेर नबेचून् ! सभ्य-समाजले ईछ्या-मरणको सम्मान गर्नु पर्छ! प्रकितीमा पनि असाधारण चन्द्र-खग्रास लाग्न ३७२ बर्ष कुर्नु पर्दो रैछ! समय प्रविधि अनुसारको व्यवस्थापन हुन सकेमा अवश्य पनि हामी सबैले गाई, गोठाला, गोशाला, घाँस, पानी, वातावरण र प्रसोधित केन्द्रमा, दुग्ध दुग्ध निर्धारित केन्द्र कर्ममा सत प्रतिशत शुद्धताको कामना गरौँ! नत्र त 'गाई मारी गधा पोस्नु' मात्रै भयो !
यूगको गतिमा चन्द्र-खग्रास !
सधैँ नै घाम लाग्दैन, पानी पर्छ कुनै दिन
दु:खले चिन्तना थप्छ, तिरिन्छ धैर्यले ऋण !
शरीर स्वस्थ होस् यन्त्र यात्रामा शुद्धता गरे
नखावौँ अंमीलो पीरो पेट पोल्छ भने-भरे !
विजुली-पानी हो आर्को,औषधीको स्वरुप छ!
मात्रा,पात्र,मिलाउँदा-भिन्न भिन्न त रुप छ!
यो मौषम्, धर्तीमा हेर हुन्न खग्रास भूलमा!
चन्द्रमा पनि ती लुक्छिन्,कालो-कालको-यूगमा!
-अनन्तगोपाल रिसाल [22 Dec, 2010]
विदेशी भूमी, कानून र समाज सेवा
माथिका सबै रह्यो नेपालको कुरा! अमेरिकामा दुधको सुद्धताको प्रश्न र कुरा नै हुँदैन भन्ने होईन किन भने यहाँ किसान, गोठाला र दुधका ब्यापारी र व्यबसायमा परीमार्जित,संशोधित मूल्याकन [FDA] सरकारले गरिसकेको छ! सरकारको नियम र कानूनलाई यथासक्य सँरक्षण गर्न-खाना तथा औषधी व्यवस्थापन समितिले नै गुण स्तर निर्धारण गर्ने भएकाले यहाँको विवाद ब्यगै नै छ! त्यसका लागि यहाँका सुधरिएको गाईको कुरा गर्नु पर्ने हुन्छ! राष्ट्रिय अर्थ व्यवस्थाको निकै प्रतिसत दुधसंग संवन्ध भएकाले यहाँको दुध दुने, गाई जन्माउने, स्याहार्ने, ख्वाउने र तीनको काम सकिए पछि जीवन समाप्त पार्ने - आफ्नै प्रक्रिया र पद्धति छ! हो, हामीलाई ती संम्पूर्ण कुराहरु कता कता खल्लो - नमीठो र स्वार्थी लाग्दछ! हामी प्रवासी नेपालीहरु थोरै भएपनि पारमार्थिक संस्कार लिएर आएका हुनाले अलि अस्वाभाविक लाग्नु लोक-दर्शनको आधार र विश्वासका कारण युक्ति-संगत छ!
क्षमा दान दया प्रेम सौहार्दता अतिथी सत्कार अनि उदारपनको स्वागत!
भनिन्छ - 'बलेको आगो त जो पनि ताप्न खोज्छ'! आथिती सेवाभावले दाउरा खोज्नु, स्याउला बटुलेर आगो बाल्नु, आँखा भरी धुँवै-धुवाँ लिएर, ढुँग्रो बनाएर, फोक्सो दुख्ने गरी फुक्नु र अन्त्यमा न्यानो आगोमा वरिपरि बसेर पारिवारिक कुराकारी, गीत संगित, साथी-भाइको खेलखाल, दिदि-बहिनी-दाजु-भाइको भेटघाट र मीठा खाना पकाएर मीठो तातो सुद्ध दुध खान-ख्वाउन पाउनु - के सजिलो छ र ? हाम्रो नेपाली संस्कारले त्यहि सिकाएको होईन र? यहाँको मानसिकता, निर्धारण शैली, मान्यता, मूल्यता र संस्कारमा फरक छ! यहाँ गाईलाई (हुन त सबैजसो प्राणीलाई प्रसोधित गरेर)-उपभोग्य बस्तु बनाइन्छन्! यहाँ आर्थिक सम्ब्रिद्धीलाई नै परमधेय मान्ने ब्यक्ति देखि लिएर - हैन हामीले कसरी, कस्तो हालतमा गाईलाई दु:खमा या सुखले - उस्को खुशीले दुध दोएका छौँ त?- भन्ने प्रश्न उठाउने धेरै जैविक, ईस्वरीय भाव, आत्म-जागरण भएका नागरिकहरु पनि छन्! 'गाईलाई रुवाएर, मारेर, कुटेर, लूटेर लिईएको दुध हामी खाँदैनौ! बरु अली बढी पैसा तिरेर राम्ररी सफा गरिएको, बाछ्छोको भाग कटाएर स्वेच्छाले दिने भए सम्मानले दोइएको दुध मात्र पिउँछौ!'
न्याय के हो त?
दुध फाटेको छ की फटाइएको छ, कति पानी मिसिएको छ की मिसाइएको छ - यो बैज्ञानिक युगमा त्यसका गुणस्तर यन्त्रहरु बन्दै या बनिसकेका छन्! यो विबादको निर्णायक न त गोठाला, न त दुध धनी, न गौशाला, न हाट बजार,न सँचार-साधन नै हुन्! ग्राहकहरुको मनसाय, राय या गोठ-संचालय पदाधिकारिका उत्तरदायित्वमा प्रश्न गर्ने अधिकार - खाना विशेषज्ञ या न्यायाधिशलाई मात्र छ! पाठकले यति चाँडै निर्णय गरेर- आफ्ना मन नपर्ने गाई, गौशाला, गोठालाको बदख्याईँ गरेर, लेखेर दंग पर्नु - दिवास्वप्न र तन्द्राबाट उठ्न नचाहनु हो! छिमेकीको झगडामा पूराना रीशको आगो ताप्नु हो ! अर्थात् अरु गोठाला नाइकेले पनि के सिक्नु पर्ने छ भने - यो विवादबाट सिक्ने, जान्ने, बैज्ञानिक प्रविधिको उपयोग गरेर सकेसम्म सजिलो संग गुणस्तरीय, स्वस्थकर, रस-पोशण-यूक्त दुधको उत्पादन गर्ने!
प्रवासी जीवनमा पनि फोहोर छ्याप्ने संस्कार!
बिद्वानहरु खोजीको, प्रमाण र उपायको कुराहरु समाजमा सबैलाई सम्मान गर्ने प्रकारले अनुसन्धान गर्छन् अनी विचार पुर्याएर, निस्पक्ष रुपले आफ्ना राय भन्छन्! ब्वक्तिगत रीस वा क्षूद्रताले संस्कारित गरेको आफ्नो अहंकारलाई दुईकौडीका पत्रकार, लेखक या साहित्यिक भनाउँदाहरु प्राय:जसो $१०० सदस्यताका आस्वासनकै भरमा समाजलाई भाँडने नमीठा फोहोर छ्यापी दिन्छन्! अगुआ, मार्ग-दर्शकहरु मूक-दर्शक हुनु हुन्न नत्र त्यसको गुण-दोष समाजमा सबै तिर फैलिन्छ! सके निश्पक्षताको आवाजको गुँजन हुनु पर्छ तर अन्याय, अपारदर्सी, अलोकतान्त्रिक या अल्पसंख्यकको अपमान त अवश्य हुन दिनु हुँदैन! नत्र त हतियार नबोक्ने गाईलाई जीवन भरसम्म अमृतै दिए पनि दुध दुहुन्जेल लुटछन्, दुध दुनसकेपछी - दुष्ट साहु र पासविक पूंजीवादीहरुले 'बर्गर भित्र ' राखेर नबेचून् ! सभ्य-समाजले ईछ्या-मरणको सम्मान गर्नु पर्छ! प्रकितीमा पनि असाधारण चन्द्र-खग्रास लाग्न ३७२ बर्ष कुर्नु पर्दो रैछ! समय प्रविधि अनुसारको व्यवस्थापन हुन सकेमा अवश्य पनि हामी सबैले गाई, गोठाला, गोशाला, घाँस, पानी, वातावरण र प्रसोधित केन्द्रमा, दुग्ध दुग्ध निर्धारित केन्द्र कर्ममा सत प्रतिशत शुद्धताको कामना गरौँ! नत्र त 'गाई मारी गधा पोस्नु' मात्रै भयो !
यूगको गतिमा चन्द्र-खग्रास !
सधैँ नै घाम लाग्दैन, पानी पर्छ कुनै दिन
दु:खले चिन्तना थप्छ, तिरिन्छ धैर्यले ऋण !
शरीर स्वस्थ होस् यन्त्र यात्रामा शुद्धता गरे
नखावौँ अंमीलो पीरो पेट पोल्छ भने-भरे !
विजुली-पानी हो आर्को,औषधीको स्वरुप छ!
मात्रा,पात्र,मिलाउँदा-भिन्न भिन्न त रुप छ!
यो मौषम्, धर्तीमा हेर हुन्न खग्रास भूलमा!
चन्द्रमा पनि ती लुक्छिन्,कालो-कालको-यूगमा!
-अनन्तगोपाल रिसाल [22 Dec, 2010]
No comments:
Post a Comment