नेपाली मौलिक प्रविधि ज्ञानको संरक्षण होस्

मन बुद्धि बिचारले ज्ञान पाइरहोस्  
सज्जन र ईश्वरको साथ लागिरहोस्     
ईर्श्या द्वेश घमन्डले सर्वनाश गर्छ
बर्षोँ वर्षा जमे पनि संघ राष्ट्र ढल्छ

गरीव र दुखी रोगी बाल नारी ब्रिद्ध
समाजका सबै अँग साधु संत सिद्ध   
पढ्ने कुरा काम सेवा कुनै सानो हुन्न  
चित्त दिल दिए पछि आत्मा कैले रुन्न
 
देवी माता हाम्रो बुद्धि सद्-भावमा लागोस्
सहमति सम्मानमा राष्ट्र माथी जागोस्
ब्युँझिएर जन-जाति शिक्षा आचरण
पानी बत्ती विद्यालय अस्पताल भन   

संघ-संस्था मिलिवरी सेवा ध्यान भरौँ  
किसान झैँ देश निम्ति गोडमेल गरौँ  
जैविकी र स्वास्थ मीठा तरकारी दिन्छ   
खेती योग्य बनाएमा अन्न फल मिल्छ

श्रुती शास्त्र समाजको लोक सभ्य नारा
सिक जान उत्खनन ईतिहास सारा
विज्ञानले सीप यन्त्र बत्ती बाल घर
जुक्ती लाउ तर्क साँध अनुभुती गर

गरा खेती, गाई पालन्, जैविकीको गाथा
विश्वलाई सिकाउनु पर्व तिथी कथा    
हिमालको बसाईमा रोपाँईको मेला
रोदी भैली उल्लासको जीवनको खेला  

विद्यारम्भ शिक्षा जागोस् कला सीप जानौँ
साहित्य र लेखन् गीत कबितामा राखौँ
थोत्रै लूगा किन नहोस् किताबको ठेली
ज्ञान बाढौँ गाँउघर भेटी बेटी-चेली

घुमीवरी संसारको फन्को लाइसक्यौँ   
राज्निती र रणनिती थाहा पाईसक्यौँ     
खर्पन र टूँडालको बन्चरोको चोट
लोकतन्त्र सिक्यौँ अब योजनाको भोट

ढुँङ्गे धारो हेर बुझ हज्जारोँ ती बर्ष
कसो गरी बनाएछन्? शैली,ज्ञान,खर्च
प्राक्रितिक भ्यागुता र सर्प योजनामा    
हेर देश कहाँ पुग्यो मिल्न नसक्दामा          

त्रिकोणको मन्दिर र मदिराको स्वाद
बली प्रथा तन्त्र यन्त्र पूर्व-जन्म याद
ज्ञान-भूमी, त्याग तप पहाडका गूफा
पहरा र छहरा-मन् स्वतन्त्र छ फूका   
   
स्वच्छन्दमा सिक बुझ वर्ण ब्यवस्था के?
मिलिजुली घर आँगन् दुख-सुख छन् जे!    
शान्ति धर्म स्वर्ग यौटा संसारको स्तूप
एसियाको शिर ताज टल्किएको रूप  

कला सीप मूर्ति रँग पोखरी र ताल
संगीत र नाच छ्न्द थरी थरी ताल
संसारमा पुग्ने पानी बाँडौँ फालाफाल
साधौँ आफ्नै सीप धन हुन्छोँ मालामाल

पर्यटन स्वर्ग भूमी देख्दै मन पर्ने
हिमालको दर्शन् गर नजिकैमा चढ्ने?
आकाशमा बादलमा चिल सरी घुम्छौ?
हैन बुद्ध शिव संझी भित्रै ध्यान गर्छौ?

सौर्य शक्ति हावा हूरी पानी तातो घाम
रोटे पिङ माथि तल घिर्नी विधी जान
पानी तान्ने प्रकरण प्रयोगले सिद्ध
खेती योग्य गरा-धरा बन्ने छ प्रसिद्ध    

नदी नाला बगी बगी सफरको धोको
शहरमा देव-भूमी ईस्ठ-मित्र पोको   
घुम्दा नाता पटुकी र काल्नो नाम्लो डोको
कति बने नयाँ साथी चिन्यौ भन को को?  

के पो हुन्न यै देशमा मिली गर्योँ भने  
धर्म पर्व संस्क्रितीको पाठ पढ्यौँ भने   
प्रविधि र तन्त्र मन्त्र वैदिकी यो जान  
हाम्रो आफ्नै उत्कर्शको मौलिकता ज्ञान!

- अनन्तगोपाल रिसाल  { श्री पन्चमी 8th Feb, 2011}